“`html

Huzursuz Bacak Sendromu ve İlaçların Beklenmeyen Etkileri

Huzursuz Bacak Sendromu (RLS) gibi motor bozukluklar için tedavi gören hastalar, kullandıkları ilaçların tehlikeli cinsel davranışlara yol açabilecek ciddi yan etkileri konusunda doktorları tarafından yeterince bilgilendirilmediklerini belirtiyor.

Olayla ilgili BBC’ye açıklamalarda bulunan 20 kadın, huzursuz bacak sendromu için reçete edilen ilaçların yaşamlarını ciddi anlamda olumsuz etkilediğini dile getirdi.

İlaç üreticisi GSK’nın hazırladığı bir rapora göre, bu ilaçların (dopamin agonistleri) pedofili gibi “anormal” cinsel davranışlarla ilişkili olduğu bilgisi, 2003 yılına kadar bilinmesine rağmen prospektüslerde açıkça belirtilmemiştir.

Birleşik Krallık’ın ilaç düzenleme otoritesi, libido artışı ve tehlikeli davranışlar hakkında genel uyarılarda bulunmuş olsa da, GSK, broşürlerde “değişen” cinsel isteklere değindiklerini ileri sürüyor.

Birçok kadın, bu değişikliklerin nedenlerini anlamakta güçlük çekti. Bazıları, daha önce hiç yapmadıkları halde, kumar veya aşırı alışveriş yapma dürtüleri hissettiklerini belirtti. Özellikle bir kadın, bu sürecin sonunda tam 150 bin sterlin, yani yaklaşık 7 milyon TL kadar borç biriktirdiğini ifade etti.

Claire adındaki bir kadın, hamilelik dönemi sırasında huzursuz bacak sendromu ile tanıştı. Sürekli hareket etme ihtiyacına ek olarak, sık uykusuzluk ve ciltte karıncalanma hissi yaşadı. Doğum sonrası tedavi için kendisine ropinirol adlı bir dopamin agonisti ilaç verildi.

Claire, doktorunun kendisini yan etkiler konusunda uyarmadığını söylüyor. Başlangıçta huzursuz bacak sendromunu etkili bir şekilde tedavi eden ilaç, zamanla beklenmedik cinsel dürtüler geliştirmesine neden oldu. “Buna ancak ‘sapkın’ diyebilirim,” diyor Claire. GSK’nın araştırmasına dair bilgilere ulaşmadığını belirtiyor.

Sabahları erken saatlerde dışarı çıkıp cinsel ilişki arayışlarında bulunduğunu anlatan Claire, bu durumu takvimde düzenli hale getirerek tehlikeli konumlardan medet umduğunu ifade etti:

“Hep içimde bir suçluluk duygusu vardı, fakat ilacın etkisi beni o kadar etkiliyordu ki yaptıklarımın farkında bile değildim.”

Claire, bu cinsel dürtülerinin ilacın etkisini azaltmasına rağmen yok olduğunu söylüyor ve bu durum nedeniyle büyük bir utanç duyduğunu belirtiyor.

Yan Etkiler Ciddi Bir Sorun Oluşturuyor

Dopamin agonistleri, ilaçların broşürlerinde, kumar ve yüksek cinsel istek gibi davranışsal yan etkiler olarak sıklıkla yer alıyor. Birleşik Krallık’taki Ulusal Sağlık ve Bakım Mükemmeliyeti Enstitüsü’ne göre bu ilaçları kullanan huzursuz bacak sendromu hastalarının %6 ila %17’sinde bu tür etkiler gözlemleniyor.

Aslına bakıldığında, Ulusal Sağlık Servisi’ne (NHS) göre genellikle selektif ve sık görülen yan etkiler, ilaç kullananların yalnızca %1’ini etkiliyor. Bu ilaçlar, hareketlerimizi düzenleyen beynimizdeki dopamin adı verilen kimyasalların etkisini taklit ederek çalışıyor.

Dopamin “mutluluk hormonu” olarak kabul ediliyor; çünkü bir şeyden zevk aldığımızda veya ödüllendirildiğimizde etkin hale geliyor. Ancak akademik görüşlere göre bu agonist ilaçlar, bizde aşırı uyarımlara yol açarken, eylemlerimizin sonuçlarını yeterince değerlendirmemizi engelleyebiliyor. Bu durum ise dürtüsel davranışlara sebep olabiliyor.

2003 yılında yayımlanan GSK raporundaki vakalar, Parkinson hastalarına ropinirol reçetesi verilen iki erkeği içeriyor. Bir durumda, 63 yaşındaki bir adam, genç bir kıza cinsel istismarda bulundu ve cezalandırıldı. Yasal belgelerde faillerin ilaç kullanımından itibaren libidolarının belirgin bir şekilde arttığı, dozu azaltıldığında ise bu durumun düzeldiği belirtiliyor.

Çeşitli Ülkelerde Benzer Vakalar Bildirildi

Cambridge Üniversitesi’nden nöropsikiyatri profesörü Valerie Voon, bu tür “sapkın” davranışların görünürlük derecesinin tam olarak bilinmediğini ifade ediyor; çünkü insanlar bu durumu ilaçlarına bağlamak konusunda tereddüt yaşayabiliyorlar. Voon, NHS’ye uyarmalarda ve taramlarda daha spesifik bilgilere yer vermesi gerektiğini savunuyor, zira etkiler çok yıkıcı olabiliyor.

Huzursuz bacak sendromu, her 20 yetişkinden birini etkileyebiliyor ve kadınların durumu yaşama oranının erkeklerden iki kat fazla olduğu düşünülüyor. Araştırmalara katılan 20 kadın, doktorlarının kendilerini ilaçların ciddi olabilecek yan etkileri konusunda bilgilendirmediklerini ve bu etkilerin bedensel sağlıkları üzerindeki sonuçlarını değerlendirmekte başarısız olduklarını belirtti.

Sarah, 50’li yaşlarında başka bir ilaç kullandığını ve bu sürecin kendisini bir cinsel bağımlıya dönüştürdüğünü aktarıyor. Daha önce ilgisini çekmeyen durumlara karşı aşırı bir merak beslemeye başladığını, tanımadığı bireylerle cinsel ilişkilere girme ihtiyacı hissettiğini söylüyor.

Sarah, ayrıca alışveriş bağımlılığı nedeniyle önemli miktarda borç biriktirmiş durumda. Kendi kendini tedavi etmeye çalışırken, sağlık sorunları yaşadığını da ekliyor. Bu durum onu rehabilitasyon merkezine yatmak zorunda bıraktı; ancak süreçte kariyerini ve ehliyetini kaybetti.

Dürtüsel davranışlar yaşayan başka bir kadın olan Sue, kendisine iki farklı dopamin agonisti ilaç reçete edildiğini ancak ikisi için de yan etkiler hakkında bilgilendirilmediğini ifade etti. Kumar bağımlılığının etkisiyle 80 bin sterlin (3,8 milyon TL) borç biriktirdiğini anlatıyor ve bu durumun hayatını mahveden bir durum olduğunu söylüyor.

BBC, 2011 yılında dört Parkinson hastasının GSK’ya toplu dava açtığını ve bu kişilerin ropinirolün kumar bağımlılığına ve ilişkilerin bitmesine yol açtığını belirttiklerini duyurdu.

Ayrıca, ilaçla ilişkili davranışlar ile ilgili ilk araştırmaların gerçekleştiği 2000 yılında GSK’nın uyarı yapmamış olması da eleştirildi. Davada bir uzlaşmaya varıldı, ancak GSK sorumluluk kabul etmedi.

Türkiye’deki Durum

Ropinirol içeren ilaçlar Türkiye pazarında da mevcuttur. Bu tür ilaçları kullanmakta olanların, aşırı dürtüler yaşamışlarsa dikkatli olmaları gerektiği vurgulanıyor. Doktorlara başvurmanın önemli olduğu belirtiliyor.

Tıpkı Birleşik Krallık’taki prospektüste olduğu gibi, Türkiye’deki prospektüslerde de “sapkın” davranışlar hakkında açıkça bilgiler verilmemektedir.

İstanbul Eczacılar Odası’ndan edinilen bilgilere göre, bu tür yan etkilerin çok nadir görüldüğü ve söz konusu ilaçların Türkiye’de geniş çapta kullanılmadığı bildirilmiştir.

Eğer bu durumlardan etkileniyorsanız lütfen ilinizdeki sağlık hizmetlerine başvurun.

Bu haberde yer alan bazı kişilerin isimleri, gizliliklerini korumak amacıyla değiştirilmiştir.

“`